H Μαρί Θάρπ (Marie Tharp), Βρετανίδα γεωλόγος και μαθηματικός, ήταν αυτή που σχεδίασε τους χάρτες του ωκεάνιου βυθού οι οποίοι επιβεβαίωσαν τη θεωρία των τεκτονικών πλακών. Ήταν συν-δημιουργός του πρώτου παγκόσμιου χάρτη του ωκεάνιου βυθού και έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανακάλυψη της κεντρικής κοιλάδας τεκτονικής τάφρου που διασχίζει τη Μέσο-Ατλαντική Ράχη (μεσοωκεάνια ράχη του Ατλαντικού).
Η Μαρί Θάρπ, γεννημένη το 1920, ήταν κόρη ενός τοπογράφου που έφτιαχνε χάρτες ταξινόμησης εδάφους για το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ. Η Θάρπ αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Οχάιο το 1943 με πτυχίο στα αγγλικά και τη μουσική και έπειτα πήρε μεταπτυχιακό στη γεωλογία στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν καθώς και πτυχίο στα μαθηματικά από το Πανεπιστήμιο της Τούλσα (το τελευταίο καθώς δούλευε σαν γεωλόγος σε πετρελαϊκή εταιρία στην Τούλσα της Οκλαχόμα).
Παρόλα αυτά η Θάρπ ήταν άνθρωπος της έρευνας και το 1948 βρήκε μια θέση στο Lamont Geological Observatory (τώρα Lamont-Doherty Earth Observatory ) του Πανεπιστημίου της Κολούμπια στη Νέα Υόρκη σαν βοηθός του Μωρίς Έγουινγκ (Maurice Ewing). Δούλευε μαζί με τον θαλάσσιο γεωλόγο Μπρούς Χίζεν ο οποίος την προμήθευε με δεδομένα που συνέλλεγε από τις αποστολές του με το πλοίο του παρατηρητηρίου το Βέμα (Vema). Τα πρώτα 18 χρόνια της συνεργασίας τους, μέχρι δηλαδή το 1965, η Θάρπ δεν μπορούσε να ακολουθήσει τον Χίζεν στις αποστολές καθώς δεν επιτρεπόντουσαν γυναίκες στα πλοία, oπότε έπαιρνε τα δεδομένα των βυθομετρήσεων που της προμήθευε ο Χίζεν και σχεδίαζε τους χάρτες οι οποίοι θα αποτελούσαν την πρώτη συστηματική προσπάθεια χαρτογράφησης του ωκεάνιου βυθού.
Κάθε τμήμα που χαρτογραφούσε η Θάρπ κάλυπτε 1 μοίρα γεωγραφικού μήκους με 1 μοίρα γεωγραφικού πλάτους. Όταν άρχισε να ενώνει τα τμήματα του χαρτογραφημένου βυθού παρατήρησε μια τεράστια σε μήκος ρωγμή, σαν κοιλάδα, κατά μήκος του κέντρου της μεσο-ωκεάνιας ράχης του Ατλαντικού. Η Θάρπ πίστεψε ότι επρόκειτο για κοιλάδα τεκτονικής τάφρου (Μεγάλο Ρήγμα) όμως ο Χίζεν δεν έδωσε σημασία στην ιδέα της θεωρώντας ότι όλα αυτά ήτανε "κοριτσίστικες κουβέντες". Της πήρε κοντά ένα χρόνο να τον πείσει για τα λεγόμενα της.
Το απίθανο όμως σύντομα αποδείχθηκε πιθανό. Τα δεδομένα σύντομα επιβεβαίωσαν το ένστικτό της Θάρπ. Η ανακάλυψη αυτή ήταν ένα πολύ σημαντικό γεωφυσικό χαρακτηριστικό: αυτή η κοιλάδα τεκτονικής τάφρου σηματοδοτούσε μια δυναμική φλέβα στον εξωτερικό φλοιό της γης, το σημείο απ’ όπου καινούργια κομμάτια ωκεάνιου φλοιού (δηλαδή λιωμένο υλικό) αναδύονται από το μανδύα της Γης στην επιφάνεια, ψύχονται και έπειτα σπρώχνονται εκατέρωθεν της μεσο-ωκεάνιας ράχης καθώς νέα πάλι κομμάτια βγαίνουν από κάτω..
Το όνομα της Θάρπ δυστυχώς δεν συμπεριλαμβανόταν στις μελέτες που δημοσίευαν ο Έγουινγκ και ο Χίζεν παρόλο που η ίδια έχει δηλώσει πως ήταν ευχαριστημένη και μόνο που ήταν μέρος της ομάδας και θεωρούσε τον εαυτό της τυχερό που συμμετείχε σε τέτοιες ανακαλύψεις.
Η θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων δεν ήταν καθόλου δημοφιλής εκείνη την εποχή και ο Μωρίς Έγουινγκ, ο λαμπρός αλλά δεσποτικός διευθυντής του Lamont-Doherty Earth Observatory στην Columbia, παρέμενε ακατάπειστος στις συνεχώς αυξανόμενες αποδείξεις του διδύμου Χίζεν-Θάρπ. Άρχισε μάλιστα να συγκρούεται με τον Χίζεν, κάνοντας ότι μπορούσε για να εμποδίσει το πρόγραμμα χαρτογράφησης. Ο Έγουινγκ προσπαθούσε ουσιαστικά να καταστρέψει την καριέρα του Χίζεν, σύμφωνα με την Θάρπ.
Στα μέσα της δεκαετίας του ’60 καθώς αυτή η ακαδημαϊκή βεντέτα είχε αρχίσει να θέτει σε κίνδυνο το πρόγραμμα χαρτογράφησης των ωκεανών στο Lamont, η Θάρπ μετέφερε όλη την επιχείρηση στο σπίτι της στη Νέα Υόρκη (South Nyack, N.Y) και λόγω έλλειψης χώρου στο Lamont αλλά και λόγω των προβλημάτων που συνεχιζόντουσαν. Όπως σημειώνει αργότερα η Θάρπ, ο Έγουινγκ απέτυχε να απολύσει τον Χίζεν αλλά κατάφερε να απολύσει την ίδια. Παρά λοιπόν τα προβλήματα το πρόγραμμα χαρτογράφησης των ωκεανών συνεχίστηκε στο σπίτι της Θάρπ με υποστήριξη από το Αμερικανικό Ναυτικό και το National Geographic Society.
Ο Χίζεν και η Θάρπ εξέδωσαν τον πρώτο φυσιογραφικό χάρτη του Βορείου Ατλαντικού το 1957. Στη δεκαετία του ’70 ο Χίζεν και η Θάρπ συνεργάστηκαν με έναν ζωγράφο αλπικών τοπίων από την Αυστρία, τον Χένριχ Μπέραν (Heinrich Berann) για να δημιουργήσει ένα χάρτη που θεωρείται μέχρι και σήμερα σαν ένας από τους ωραιότερους χάρτες στην ιστορία της χαρτογραφίας, ο επονομαζόμενος “World Ocean Floor” (Για zoom in στο χάρτη: http://www.platetectonics.com/oceanfloors/index.asp). Ο παγκόσμιος χάρτης του ωκεάνιου βυθού εκδόθηκε το 1977 (λίγο αργότερα την ίδια χρονιά πέθανε ο Χίζεν από καρδιακή προσβολή πάνω σε ένα ερευνητικό πλοίο κοντά στις ακτές της Ισλανδίας). Ο χάρτης έμοιαζε λες και κάποιος είχε στραγγίξει όλο το νερό από τους ωκεανούς αποκαλύπτοντας έτσι κρυμμένα χαρακτηριστικά της επιφάνειας της γης.
The “World Ocean Floor” map
Μετά το θάνατο του Χίζεν η Θάρπ, χήρα καθ’ όλα εκτός από το όνομα, συνέχισε να μένει στο σπίτι στο South Nyack μέχρι το θάνατό της τον Αύγουστο του 2006, σε ηλικία 86 ετών.
Το 1998 η Θάρπ τιμήθηκε κατά την 100η επέτειο του Library of Congress' Geography and Map Division και το 1999 αναγνωρίστηκε από το Woods Hole Oceanographic Institution.
Διάφορες φωτογραφίες εδώ.
Πηγές
http://www.columbia.edu/cu/news/01/07/marieTharp.html
New York Times article
http://www.earthinstitute.columbia.edu/news/2006/story08-24-06.php
http://en.wikipedia.org/wiki/Marie_Tharp
http://www.loc.gov/loc/lcib/0211/tharp.html
http://barista.media2.org/?p=2884
No comments:
Post a Comment